در سال 1331 و همزمان با اپیدمی طاعون در غرب کشور، انستیتو پاستور ایران اقدام به تاسیس پایگاهی تحقیقاتی بهداشتی در روستای اکنلو واقع در مرز استان های زنجان، کردستان و همدان نمود. با شکل گیری این مرکز، تیم های تخصصی انستیتو پاستور ایران با انجام اقدامات موثر بر روی انسان ها و جوندگان توانستند همه گیری طاعون را در این منطقه کنترل نمایند.

 

در این پایگاه تحقیقاتی، دکتر بالتازار و همکاران ایرانی ایشان، تحقیقات وسیعی را در رابطه با طاعون انجام دادند و پایگاه تحقیقاتی اکنلو را به عنوان یکی از مراکز رفرانس جهانی طاعون مطرح کردند. در زمان بالندگی علمی این پایگاه، دانشمندان بین المللی زیادی جهت انجام تحقیقات مرتبط به ایران آمدند که از آن جمله می توان به جانورشناسانی نظیر دکتر گزاویه میزون، دکتر دوگلاس لی و دکتر ایو جین گولون، حشره شناسانی نظیر دکتر ژان ماری کلن و انگل شناسانی نظیر دکتر آلین چابو اشاره کرد که مطالعات وسیعی روی وجوه مختلف بیماری طاعون انجام دادند.

 

از سال 1391 و در دور جدید فعالیت های پایگاه، مرمت 280 مترمربع ساختمان های قدیمی انجام شد و ساخت آزمایشگاه‌ها و ساختمان های جدید با متراژ حدود 340 مترمربع به پایان رسید. آزمایشگاه های جونده‌شناسی، سرولوژی، مولکولی و کشت، سالن جلسات و میهمان‌سرا (با ظرفیت پذیرش 40 نفر)، بستر مناسبی را برای تحقیق و آموزش در این منطقه از کشور فراهم کرده است.

 

این پایگاه تحقیقاتی در سال 1393 موفق به کسب مرجعیت برای تشخیص بیماری های طاعون، تولارمی و تب کیو شد و در عین حال مطالعاتی را در زمینه پایش سایر بیماری های نوپدید و بازپدید انجام می دهد.

 

در سال 1395 با مجوز مرکز گسترش آموزش عالی وزارت بهداشت، مجوز مرکز تحقیقات بیماری های نوپدید و بازپدید به انستیتو پاستور ایران جهت انجام مطالعات روی بیماری های نوپدید و بازپدید داده شد. پایگاه تحقیقاتی اکنلو، یکی از مراکز وابسته به این مرکز تحقیقات محسوب می شود.

 

حاصل طرح های پژوهشی انجام شده به محوریت این پایگاه در 5 سال اخیر، گزارش مجدد آلودگی به طاعون در حیات وحش مناطق غربی کشور، گزارش موارد سرم مثبت تولارمی در گروه های پرخطر انسانی استان های غربی و شرقی کشور، گزارش موارد مثبت تولارمی در جوندگان شمال، شرق و غرب کشور، گزارش آلودگی آب های غرب کشور به عامل تولارمی، گزارش موارد سرم مثبت تب کیو در دام ها و انسان های مناطق مختلف کشور و گزارش اولین مورد بالینی تب کیو در شهر تهران بوده است.

 

با فراهم شدن بستر آموزشی مناسب شامل امکانات اقامتی، آموزشی و تفریحی، از سال 1392 پانزده دوره آموزشی با حضور شرکت کنندگانی از 11 کشور و حداقل 45 دانشگاه کشور در پایگاه برگزار شده است که در این دوره ها بیش از 450 نفر آموزش های پیش بینی شده را گذرانده اند.

 

امید است این پایگاه تحقیقاتی، خدماتی و بهداشتی بتواند چون گذشته همزمان با انجام اقدامات موثر منطقه ای و ملی، در راستای توسعه فعالیت های بین المللی نیز موفق باشد.